«برادران لیلا» با ذهن‌های فقیر و شکم های خالی به جایی نمی رسند
تاریخ انتشار: ۲۷ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۴۵۱۱۲
گروه فرهنگ و هنر همشهری آنلاین/ جمال رهنمایی /روانشناس تحلیلی: «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی قبل از هر چیز را درباره فقر، نابرابری و چرخه پیچیده ای است که فلاکت و فقر را به وجود آورده و آنرا تشدید می‌کند. فقیر به عنوان فردی که از پس تامین نیازهای اولیه خویش از قبیل خوراک مسکن و سایر نیازهای فیزیولوژیک و روانی خویش بر نمی آید در چرخه ای گرفتار می‌شود که از یک سو این کمبودها مانع رشد انسانی و اجتماعی او می شوند و از سوی دیگر برآورده نشدن این نیازها به فقربیشتر و تشدید رشد یافته نیافتگی او می انجامد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
خانواده آقای جورابلو وصله ناجور خاندان جورابلو هستند. پدری متوهم و معتاد که خانواده او نیز مانند خودش در گودال فقر فرو رفته اند و درک درستی از وضعیتی که در آن گرفتار شده‌اند راندارند. این فقر باعث تبعیضی دردناک نیز شده است این خانواده فقیر نانی برای خوردن، شغلی برای پول درآوردن و احترامی برای افتخار کردن به آن ندارد. از سوی دیگر آنها روش هایی که منجر به تولید ثروت می شود را نیز فرا نگرفته اند و هنگامی که لیلا با یک فرصت طلایی برای به دست آوردن سهمی از این زندگی به سراغ برادرانش می‌رود آنها از درک اهمیت و فرایند این فرصت عاجزند. منوچهر که به خیال خودش راه کسب ثروت را فرا گرفته، در واقع طعمه مناسبی برای پولدار کردن دیگران است و در نهایت گرفتار کلاه بردارانی می شود که یک دفتر شیک را با دارایی منفی کلانی به او واگذار می کنند و او که در سراشیبی تند سقوط افتاده، چاره ای جز فرار ندارد. .علیرضا نیز با آنکه به لقمه نانی از کارگری قناعت کرده در طوفان کلاهبرداری بزرگتری که توسط مدیران کارخانه انجام شده مانند پر کاهی خرد می شود.
تمام مهارت برادر بزرگ خانواده برای پول درآوردن نیز محاسبه زمان اضافه برای گرفتن پول اضافه بابت نظافت دستشویی پاساژ از کسانی است که در تنگنای قضای حاجت هستند. برادر کوچکتر نیز ترجیح می‌دهد به جای نیرومند ساختن افکار خویش با تقویت عضلات خود و تماشای مسابقات بوکس و همزاد پنداری با قهرمانان حداقل در ظاهر و اندام قهرمان باشد.
صدای ضعیف عقلانیت نیز که از لیلا بلند است در مقابل این همه توهمات و نادانی ها در نهایت به جایی نمی‌رسد. او حتی در مقابل پدر که می خواهد تمام دسترنج سالیان خود را فدای احترامی بکند که ندارد و شایسته آن هم نیست، می ایستد اما در نهایت راه به جایی نمی‌برد و مصیبت تورم لحظه ای که گریبان همه مردم رادر این سالها گرفته با شیادی پدر و سواستفاده از احساسات اعضای خانواده همراه شده در نهایت پس انداز همه اعضای خانواده را برباد می دهد.
فقر و تبعیض یکی از چند معضل بزرگ جامعه ایرانی در طول حیات خودش بوده است. این فقر از یک سو به دلیل ساختار قدرتی است که با توزیع نابرابر ثروت به جنگ با فقرا پرداخته و از سوی دیگر به دلیل ناتوانی ذهنی فقرا در فهم دلایل اصلی و تداوم آن است. فیلم برادران لیلا به هر دو عامل پرداخته است. دلایل ناتوانی ذهنی در تحلیل‌های غلط تمام اعضای خانواده به جز لیلا در سرتاسر فیلم بیان می شوند و ما سکانس های درخشان واکاوی این دلایل، در گفتگوهای لیلا و علیرضا که روی پشت بام یک گفتگوی خواهر و برادری دارند بیان می شود. علیرضا از موفقیت گریزان است و از آن می ترسد و خودش را لایق زندگی خوب نمی داند. او از زندگی خوب می ترسد و هنگامی که شرایط خوبی برایش فراهم می شوند آنها را پس میزند. این ذهنیت، یک ذهنیت فقیر است. ذهنی که فاقد توانایی فهمیدن است و همانند شکم فقرا خالی است.
سیاست‌های نادرست حاکمان و عملکرد نادرست فقرا دلایل اصلی فقر هستند اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد تاوانی همیشگی است که فقرا بابت آن پرداخته اند. به نظر می رسد خروج از این چرخه با آگاهی از عملکرد آن امکان پذیر است هنگامی که به درستی وزن تأثیر تصمیمات حاکمان و خودمان را در رنجی که می بریم تشخیص داده باشیم.
کد خبر 754294 منبع: همشهری آنلاینمنبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۴۵۱۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وام اشتغال‌زایی، به نام فقرا به کام اغنیا
به گزارش تابناک، اکوایران در گزارشی نوشت: دامنه اثرگذاری بودجه عمومی چنان وسیع است که شاید نتوان ساحتی از جامعه را نام برد که تحت تاثیر این نوع از سیاست‌گذاری قرار نداشته باشد. بودجه عمومی می‌تواند به دو صورت «مستقیم» و «غیرمستقیم» بر نرخ فقر اثر بگذارد.
در فرایند «مستقیم» عملیات دریافت منابع از بخشی از اقتصاد و پرداخت آن به بخش دیگر ممکن است منجر به تغییرات در نرخ فقر و حتی برابری شود. با این عملیات دولت درآمد قابل تصرف بخشی از جامعه را کاهش داده و در مقابل درآمد بخش دیگری از جامعه بالا می‌رود.
یکی از مولفه‌های توزیع درآمد در بودجه عمومی در مسیر مقابله با فقر، «اعطا وام‌های اشتغال زایی» است. در سال 1403 نرخ مصوب جهت اعطا تسهیلات توانمندسازی و اشتغال زایی، 8 درصد رشد کرده و به 48.6 همت رسیده است. اعتبارت تخصیص داده شده از طریق 5 نهاد به دست افراد مشمول می رسد.
شواهد حاکی از آن است که کمیته امداد امام خمینی(ره) با سهم 61.7 درصدی، بیشترین مقدار از تسهیلات اعطایی اشتغال زایی را در راستای مقابله با فقر داشته است. «مراکز نیکوکاری» و «بنیاد علوی» نیز دیگر نهادهایی هستند که در سال جاری کمترین سهم از تسهیلات اعطایی را به خود اختصاص داده اند. شواهد نشان می دهد این دو نهاد در حالی در سال جاری به لیست نهادهای اعطاء این نوع وام اضافه شده‌اند که در قانون بودجه سال گذشته نقشی در پرداخت این وام‌ها نداشته‌اند.
وام اشتغال زایی، ابزار مستقیم بودجه در حمایت از فقرا
گستره اثرگذاری بودجه عمومی چنان وسیع است که شاید نتوان ساحتی از جامعه را نام برد که تحت تاثیر سیاست‌گذاری آن قرار نداشته باشد. بودجه عمومی از دو طریق «مستقیم» و «غیرمستقیم» می‌تواند بر روی نرخ فقر اثرگذار باشد.
در مکانیسم اثرگذاری «غیر مستقیم»، بودجه بر روی عملکرد اقتصادی تاثیر می گذارد. نتیجه این اثرگذاری ممکن است به رشد اقتصادی منتهی شود و یا منجر به تورم شود. در مکانیسم «مستقیم»، کارکرد بودجه در زمینه توزیع درآمد بوده و با هدف فقرزدایی به تخصیص اعتبارات حمایتی می‌پردازد.
«توانمند سازی و اشتغال‌زایی» یکی از راه‌های موثر مبارزه با فقر است که در دسته مکانیسم های مستقیم طبقه بندی می‌شود. اعتبارات وام‌های اشتغال‌زایی در زمره سیاست‌های رشد محور طبقه بندی شده و و قشر جامانده از اقتصاد را به آن باز می گرداند. اما آیا در ایران به دنبال تخصیص بودجه به وام‌های اشتغال زایی، زمینه خروج نیازمندان از دامنه فقر فراهم شده و حمایت‌گری اجتماعی از آنها موفقیت آمیز بوده است یا عملکرد سیستم اجرایی ضعیف بوده و امکان ایجاد اشتغال پایدار را برای این دسته از افراد فراهم نساخته است؟ مرکز پژوهش‌های مجلس در جدیدترین گزارش خود به این سوال پاسخ داده که در ادامه به آن پرداخته شده است.
نقل و انتقالات مالی که از طریق بودجه عمومی صورت می‌گیرد، جنبه اثرگذاری مستقیم بودجه بر روی فقرا را نشان می دهد. به بیان ساده تر عملیات دریافت منابع از بخشی از اقتصاد و پرداخت آن به بخش دیگر ممکن است منجر به تغییرات در نرخ فقر و حتی برابری شود. با این عملیات دولت درآمد قابل تصرف بخشی از جامعه را کاهش داده و در مقابل درآمد بخش دیگری از جامعه را افزایش می‌دهد.
یکی از مولفه‌های توزیع در آمد در بودجه عمومی در مسیر مقابله با فقر، «اعطا وام‌های اشتغال زایی» است. چنانچه کیفیت فرایند اجرا اعطا تسهیلات، درست پایه ریزی و اجرا شود، نتیجه مطلوب خواهد بود. در غیر اینصورت ممکن است علی رغم تخصیص بودجه، این عملیات اثرگذاری چندانی بر روی فقر نداشته باشد و حتی به این پدیده عمق بیشتری ببخشد.
در ایران، طبق قوانین بودجه سنواتی از سال 1396 در تبصره‌های (16) و (18)، دولت مبالغ معینی از تسهیلات تکلیفی از نوع قرض الحسنه را برای پرداخت به متقاضیان طرح های اشتغال زایی و حمایت از تولید تعیین کرده است. هدف از این حمایت‌گری، استفاده از نقاط قوت فقرا از جمله دانش، مهارت، نوآوری و انگیزه آنها به منظور خروج از گردونه فقر است.
بررسی‌ها نشان می دهد که در سال 1403 مبلغ 48.6 همت اعتبار به عنوان تسهیلات مکلفی به منظور توانمندسازی و مقابله با فقر در نظر گرفته شده است. این رقم در مقایسه با نرخ مصوب سال قبل رشد 8 درصدی را تجربه کرده است. بررسی های دقیق تر حاکی از آن است که اعتبارت تخصیص داده شده از طریق 5 نهاد مختلف به دست افراد مشمول می‌رسد.
این 5 نهاد شامل «کمیته امداد امام خمنی(ره)»، «سازمان بهزیستی»، «بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام»، «بنیاد علوی»، و «مراکز نیکوکاری و سایر مراکز» است. در ادامه به بررسی تغییرات سهم اعتبارات هر یک از این گروه ها در سال 1403 پرداخته شده است.
کمیته امداد، در رتبه نخست سهم اعتباری وام‌های اشتغال زایی
نگاهی به لایحه بودجه 1403 نشان می دهد 61.7 درصد سهم وام های تخصیص یافته جهت حمایت از تولید و اشتغال مربوط به کمیته امداد امام خمینی بوده است. به بیان دیگر سهم درنظر گرفته شده از اعتبارات تخصیص یافته شده به وام های اشتغال زایی در کمیته امداد، 30 همت برآورد شده است. این نرخ در مقایسه با قانون بودجه 1402 کاهش 14.3 درصدی داشته است.
سازمان بهزیستی نیز بر اساس لایحه مصوب امسال، 12 همت از اعتبارات قرض الحسنه حمایت از تولید و اشتغال را دریافت خواهد کرد. بر این اساس اعتبار بهزیستی در لایحه بودجه امسال نسبت به قانون 1402، افزایش 140 درصدی داشته است.
6.6 همت دیگر نیز توسط سه سازمان باقی مانده پرداخت خواهد شد. «بنیاد علوی» و «مراکز نیکوکاری» در حالی طبق لایحه امسال مسئولیت پرداخت بخشی از اعتبارات تخصیص را بر عهده گرفته اند، که در قانون بودجه 1402 هیچ سهمی از این اعتبارات نداشته اند.
در یک نگاه کلی سهم اعتبارات در نظر گرفته شده در لایحه 1403 برای «کمیته امداد» و «بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام» کاهشی بوده است. در مقابل سهم بهزیستی با افزایش جهشی رو به رو شده است. چالش اصلی اعطای این تسهیلات در راستای مبارزه با فقر و توانمندسازی نیازمندان، این است که آیا امکان ایجاد اشتغال پایدار در طرح های این چنینی در گروه هدف؛ یعنی، فقرا وجود دارد؟
پیش از ارائه پاسخ این سوال لازم است توجه شود که دولت پس از تصویب لایحه بودجه و مشخص نمودن سهم هر نهاد از اعتبارات قرض الحسنه وام اشتغال زایی، بانک‌های مشخصی را موظف به پرداخت وام به مشمولین می‌کند. نهادهای مربوطه نیز پس از ثبت درخواست، در صورت احراز شرایط داوطلب آنها را جهت دریافت وام به بانک مربوطه ارجاع می دهند. اما شواهد حاکی از آن است که بخشی از ناهمواری اعطا وام، مربوط به بانک‌ها و عدم پرداخت تسهیلات به متقاضیان است.
آمار و اطلاعات نشان می‌دهد که در سال 1402 کمتر از 15 درصد منابع مصوب محقق شده است. این امر به عملکرد ضعیف سیستم بانکی در اجرای طرح مورد نظر اشاره دارد. یکی از دلایل عدم رغبت بانک‌ها به پرداخت این تسهیلات، نااطمینانی موجود از وضع بازپرداخت‌ها و توجیه نداشتن مشاغل پیش بینی شده است. چرا که مشاغل پایدار نبوده و تجربه اقتصادی آنها می تواند نشانگر وضعیت آتی این نوع طرح‌ها باشد.
بررسی‌ها حاکی از آن است که امکان ایجاد اشتغال پایدار در اینگونه طرح‌ها بسیار پایین است. چرا که از یکسو در صورت عدم نظارت دقیق، وام اعطا شده در راستای تامین مخارج مصرفی و وسایل غیرسرمایه‌ای و مصرفی کوتاه مدت و نیمه مدت هزینه خواهد شد. از سوی دیگر در کشور هنوز ظرفیت شناسایی دقیق فقرا و ثروتمندان وجود نداشته و احتمال پرداخت وام به افراد خارج از دایره شمول وجود دارد. در این صورت تورمی که در آینده ایجاد می شود، نه تنها به فریاد نیازمندان نمی‌رسد که بالعکس، فشار مضاعفی بر آنان وارد خواهد کرد.
بنابراین لازم است توجه شود که تخصیص منابع ذیل این تبصره بدون جهت دهی و هدف مشخص برای بلند مدت، بنا به دلایل اشاره شده، نتیجه مطلوب را در پی نداشته و اشتغال زایی اقشار کم درآمد را مهیا نمی‌سازد.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان